MEY
   

 

 

MEY GÖVDESİ İMALATI



govde

 

Mey Türkiye Radyo Kurumu yayınlarında ilk olarak 1950 yılında, Cevri Altıntaş tarafından kullanılmıştır. Ancak; o yıllarda yalnızca çalanların elinde Mey olması nedeniyle, çok az parçada bu çalgıya yer verilmiştir. Bu çalgı hakkında yapılan ilk çalışmalar incelendiğinde; müzikolog Saygun, müzikolog  Ülgen ve  Gazimihal'in yazdıkları kitaplarda yeralan bilgiler ve çizimler, şu anki bilinen mey biçimine göre farklılıklar arzetmektedir. Bu kitaplarda yer alan tanımlamalara göre; mey'in önde sekiz ve arkada bir olmak üzere toplam dokuz ses deliği bulunmaktadır. Benim bulgularım ve yazılı kaynaklara göre, ilk meylerin gövde boyu 30 cm.dir.

İlk süreçte tek tonda Mey'in, toplu çalımlarda  yeterli olmayacağının anlaşılması üzerine; Mey'in ana, orta ve cura olarak üç boyutta üretilmesi yoluna gidilmiştir. Ancak üç farklı boyda sorunu çözmemiş ve diğer çalgılarla akort birliği sağlanması için boğaz veya farklı boylarda kamışlar kullanılması denenmiştir. Ne var ki; kamış ve gövde arasındaki oransızlık ton problemleri doğurduğundan, bu yöntemin yeterli bir çözüm oluşturmadığı görülmüştür. 1990'lı yıllarda ortaya çıkan ihtiyaç sonucu; Mey yapımcısı Ayhan Kahraman tarafından, bir oktav içindeki her bir diatonik sese karşılık sekiz ayrı ebatta Mey üretilmiştir. Karar sesi olarak kabul edilen ses piyanoya göre ayarlanmaktadır.

 

govde_asamalar

Mey gövdeleri genellikle "erik" ağacından yapılır. Erik dışında "ceviz", "gürgen", "dut", "zerdali", "kayısı",  "akasya", "şimşir" ve "zeytin" gibi ağaçlar da kullanılmaktadır. Son yıllarda, Afrika kaynaklı "gül" ve "bobinka" gibi ağaçların da imalatta kullanıldığı görülmektedir.

meyler
Günümüzde  A, B, C, C1, D, D1, E, F, G, G# karar seslerinde Mey'ler üretilmektedir ve Mey artık karar sesine göre adlandırılmaktadır.

 

 

Gövdenin baş tarafında, kamışın yerleştirilmesi amacıyla, gövdeden daha kalınca bir bölüm bırakılır. Düz, silindik şekilli gövde, baş tarafında hem iç çap hem de dış çap olarak genişler. Kamışın takıldığı baş taraftaki iç çap, gövdenin alt tarafındaki iç çapın iki katına ulaşır. basbas_imalat

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bu halk çalgısının sanayileşmiş yapım şekli yoktur. Dünyada, çalgılar bilgisayar ortamında yapılır ve milimetrik sapmalara dahi izin verilmezken; bizde  hala el emeği ile yapılmaktadır.

12345

 

 

 

dikra

Dikran Nişan

 

 

 

 

 

cabbar

Cabbar Bozkurtlar ve el çıkrığı

Geçmişte Anadolu'da  yaşayan Mey çalıcıları,  kendi çalgılarını kendileri yapmaktaydı. Bazı ustalar çalgı yapımına yönelmiş iseler de, bunların çok azı yaşamlarını bu işle kazanmışlardır. Nefesli halk müziği çalgılarını yapan ustalar hakkında bilgi edinmeye çalıştığımızda, çok az isme ulaşabildik.

Bu ustaların içinde en eskisi ve en bilineni Diyarbakır'lı  Dikran Nişan'dır (Nişo Usta). Ermeni asıllı Nişo Usta, yaptığı çalgıları Anadolu'nun dört bir yanına ve hatta komşu ülkelere satmıştır. Zurna, kaval, dilli düdük, dilsiz düdük (çığırtma) ve mey imalatı yapmış  olduğu bilinmektedir. Günümüzde hayatta olmayan Nişo Usta'nın, 1992 yılında yaptığımız görüşme sırasında gözleri görmüyordu. Bir süredir çalgı yapmayı bırakmıştı. Kendisinin Diyarbakır, Eğil doğumlu olduğunu ve çalgı yapmayı "Maybalı Popo" ustadan  öğrendiğini söylemiştir. Bir süredir İstanbul da yaşıyordu. Artık çalgı yapmadığı gibi,  yaptığı çalgıların ölçülerini de hatırlamıyordu. Yaptığı çalgıların tek bir örneği bile elinde yoktu.

Eski yıllarda Anadolu da mey çalgısını yapan diğer ustaları araştırdığımızda, Erzurum'lu marangoz Hakkı Usta'nın (Kör Hakkı) ve Pasinler'de tornacı Tosun Usta'nın ismine ulaşabilmekteyiz. Bu ustaların her ikisi de marangozluğun yanısıra, mey ve zurna imalatı da yapmışlardır.

 

 

 

Bu çalgı yüzyıllardır yaşadığına göre, yapan ve çalan ustalarınında bulunması doğaldır. Eskiden mey gövdesi yapmayı meslek edinmiş kişi olarak sadece Nişo Ustayı bilmemize rağmen, günümüzde bu işi meslek edinmiş birçok insan bulabilmekteyiz. Günümüzde mey yapım teknikleri oldukça değişmiştir. Eski yapıcılar el çıkrığı kullanarak bu çalgıyı yapmakta iken, şimdilerde elektrikli torna ve özel matkaplar kullanılmaktadır.

Son zamanlara kadar el çıkrığı ile mey imalatı yapan Cabbar Bozkurtlar'ı burada anmak gerekir:

Cabbar usta, Artvin'de yaşadı. Mey yapımına 1940-1945 yıllarında başlamış. Mey çalmayı Cevri Altıntaş'tan, yapmayı ise kendi kendine öğrenmiş. On beş günde bir tane olmak üzere Mey yapıyordu. Cabbar Usta'nın standart ölçüleri yoktu, delikleri el yordamıyla deliyordu.

Günümüzde mey gövdeleri bu işi meslek edinmiş kişiler tarafından yapılmaktadır. Bunların çoğunluğu İstanbul'dadır. Bu ilde yapılan mey gövdeleri Anadolu'ya ya da yurtdışında yaşayan Türklere gönderilmektedir. 

 

 

 

Biz burada, Mey gövdesi imalatı safhalarını açıklamak için halen İstanbul'da profesyonel olarak Mey gövdesi imalatı yapan iki ustanın atölyelerinden fotoğraflar vereceğiz. Fotoğrafları görmek için, aşağıdaki resimlerin üzerine tıklayınız.

 

ahmeter

Ahmet Er

Piyalepaşa Cd. Ulaş-1 Sok. No:14
Okmeydanı, İstanbul
Tel: 0212-361 02 65
GSM: 0535-225 17 79

 

 

 

 

Ali Acar

 

 

 

 

Mey Kamışı İmalatı

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

 

English